Emotieregulatie

Er is een duidelijk verband tussen hoe je met je emoties en gedachten omgaat en de kwaliteit van je leven en je relaties. Gezonde emotieregulatie creëert relationele veiligheid. De mate waarin iemand in staat is op een functionele manier met zijn of haar gevoelens, emoties en gedachten om te gaan, bepaalt de mate waarin hij of zij in staat is veilig contact met zichzelf en met anderen te hebben. Emotieregulatie kan een hechtingsrelatie maken of breken. Hoe zit dat bij jou?

Gezonde emotieregulatie

Emoties en gevoelens hebben een belangrijke functie: ze maken ons attent op een behoefte. Gezonde emotieregulatie heeft dus als doel om gezonde behoeftebevrediging te genereren. Hoe beter we in staat zijn de behoefte te duiden en hiervoor zorg te dragen, hoe functioneler wij met emoties/gevoelens om kunnen gaan. Dan kunnen we stabiliteit, rust en het gevoel van veiligheid behouden of herstellen. Als je dat goed kunt, bevordert dat je balans, groei, welzijn, en je innerlijke veiligheid. Gezonde emotieregulatie geeft weerbaarheid en veerkracht.

Onvoldoende reguleren

Niet ieder mens heeft voldoende geleerd om gezond met zijn of haar emoties en stress om te gaan. Niet alleen moeten we als kind goede voorbeelden hebben gehad. We hebben het als kind eveneens nodig om te leren, dat onze gevoelens en behoeften welkom zijn. We moeten bovendien gevoelens leren begrijpen: wat vertellen ze mij? En hoe ga je op een constructieve manier om met je gedachten?

Wanneer we als kind onvoldoende zijn begeleid in het omgaan met emoties, gedachten en stress, kan het zijn dat we later in het leven op een niet-constructieve (disfunctionele of zelfs destructieve) manier reguleren. Denk bijvoorbeeld aan het onderdrukken of juist uitvergroten van je gevoelens, het geloven van al je gedachten, het voeden van angstgedachten, of slechte impulsbeheersing of zelfsturing. Soms reguleren mensen op een ongezonde manier, bijvoorbeeld door eten, drank, drugs, (andere) verslavingen, of hard werken. Het onvermogen tot gezonde emotieregulatie ligt ten grondslag aan veel vormen van (relationeel) leed. Disfunctionele regulatie vaak leidt tot energieverlies.

Emoties, stress en energie

Emoties, stress en energie zijn met elkaar verbonden. Stress is de natuurlijke manier waarop het lichaam reageert op situaties die spanning, verandering, druk, angst of andere emoties oproepen. Bij stress onderscheiden we gezonde, positieve stress, die prettige en leuke spanning oproept en die ons scherper en alerter maakt. We hebben deze vorm van stress nodig om optimaal te kunnen functioneren, goed te presteren en uitdagingen aan te gaan. Door gezonde stress wordt het leven interessanter, leuker en spannender, worden we uitgedaagd en kunnen wij prestaties leveren. Het lichaam gaat dan in expansie. Daarnaast is er negatieve stress en dreiging. Die ervaren we vaak als belemmerend en beperkend. Wij voelen dan vaak angst, en ons systeem gaat in contractie. Voor gezond functioneren en gezonde stress- en emotieregulatie hebben we energie nodig.

De emoties, stress en energie die zich in ons voordoen zijn uitingen van de levenskrachten die in ons bewegen, en die het leven interessant maken. Zonder emoties, energie en stress is het leven vlak en saai. Het is onderdeel van het mens-zijn, dat we soms diep geraakt worden, aangenaam dan wel pijnlijk. Hoe iemand omgaat met het manifesteren en reguleren van die levenskrachten en energie bepaalt hoe hij in zijn vel zit, hoe hij kan omgaan met de ups en downs van het leven, en hoe hij gedijt. Wat herken jij hiervan in jouw eigen leven?

Je veilig weten
Gezonde emotieregulatie creëert, naast relationele veiligheid, ook algemene veiligheid. Relationele veiligheid (gezonde gehechtheid) en het algemene gevoel van veiligheid hangen samen. Relationele, psychologische veiligheid bouwt op algemene veiligheid en andersom.

Het ervaren van algemene veiligheid geeft rust en balans. Wanneer we ons basaal veilig weten, kan ons hele systeem – lijf, hoofd, hart, brein en zenuwstelsel – zich ontspannen. We hoeven dan niet steeds alert te zijn op zaken die ons afleiden of op dreigingen of signalen van onveiligheid. Dat betekent dat wij onze energie kunnen benutten voor het leven. Voor verbonden leven – niet voor overleven. Zo kunnen we genieten, productief zijn, succesvol zijn, voldoende ontspannen, contacten aangaan, en een fijne balans creëren. Het leven stroomt. Dan kunnen wij optimaal functioneren, groeien en onszelf ontwikkelen.

Zelf reguleren

Zelfregulatie duidt op het vermogen om ontvankelijk te zijn voor jezelf, en jezelf te kunnen kalmeren en weer terug op de rit te krijgen. Wanneer iemand voldoende krachtbronnen, energie en regulatievermogen heeft, kan hij op eigen kracht zichzelf helpen. En dat geeft weerbaarheid en maakt emotioneel stabiel. Je kunt begrip hebben naar jezelf en jezelf met mededogen en zachtheid benaderen, en op een liefdevolle, warme, begripvolle en stimulerende manier met jezelf omgaan. Op jouw eigen wijze, in jouw eigen tempo, op een manier die voor jou klopt ben je in staat om je eigen levendigheid, veiligheid en stabiliteit weer te voelen. Wanneer je dat kunt, is er een diep besef dat je het (uiteindelijk) zelf kunt en redt. Dat je zelf in staat bent om terug te keren naar een gemoedstoestand van rust, stabiliteit, veiligheid en tevredenheid. Deze vaardigheid geeft een groot vertrouwen in jezelf.
De beschikbare ander

We kunnen bepaalde stress en bepaald lijden in het leven niet voorkomen. Maar het maakt wel een essentieel verschil, wanneer we dan door een ander gezien, gehoord, emotioneel gevalideerd en begrepen worden, en je je ontmoet kunt voelen. In het contact met een veilige, beschikbare ander kunnen we bij uitstek onze emoties een plek geven. De ander ziet je, luistert naar je, stelt je gerust, doet een arm om je heen, is aanwezig terwijl jij bang bent of huilt, en blijft totdat je het weer aan kan. We kunnen erover delen, zodat we ons minder alleen voelen. De ander is jouw hulpbron. Ook al ervaren we emoties individueel, dat betekent niet dat wij ze alleen moeten reguleren.

We zijn gemaakt voor het reguleren in de veilige ondersteuning van anderen. In de verbinding met een ander kunnen we onze stress en emoties reguleren en integreren, en ons daarna weer veilig voelen.